سلسله بحث های ماه رمضان
سال ۱۳۹۹
توسط : حجت الإسلام والمسلمین ، سید أحمد جبّاری ، امام جمعه ی محترم شهرستان چالوس
مورخ : 23 / 2 / 1399
روز هجدهم ماه مبارک رمضان
بسم الله الرّحمن الرّحیم
تفسیر قرآن کریم * لمعات نور * سوره محمد (ص)
آیه ای دیگر از کلام نورانی وحی را تقدیم برادران و خواهران ایمانی مان می کنیم که می فرماید :
أَفَمَنْ كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ كَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ
[47–14] (مشاهده آیه در سوره)
« آیا آن کسی که از ناحیه خدای خویش حجت علمی و برهان قوی ، همچون ((قرآن کریم)) در دست دارد ، مانند کسانی است که عمل زشتشان در نظر زیبا جلوه کرده و پیروی هوای نفسای خود شدند » .
کلمه ی بَيِّنَةٍ در اصل به معنای چیزی است میان دو موضوع و دوستی ، بینونت و جدایی و فاصله ایجاد می کند .
به طوری که نشود دیگر ، بین آنها ، هیچ اتّصال و ارتباطی ایجاد کرد ، مثل حق و باطل ، نور و ظلمت ، علم . جهل ، اینها فاصله شان ، زمین تا آسمان است .
برای همین به ادلّه و براهین روشن و آشکار ، که حق را از باطل جدا می سازد ، بَيِّنَةٍ می گویند .
سلاح و وسیله ی اصلی رسول خدا (ص) در طول رسالت مقدسشان ، که به سراغ مردم می رفتند ، همین برهان و بیّنه بود ، امّا مردم به علّت جهل شدیدی که گرفتارشان کرده بود و پیروی از هوای نفس و علاقه شدید به خوشیهای ظاهری و زودگذر ، با چنین پیامبر خیرخواه و دلسوزی مخالفت می کردند ، ولی پیامبر ، تا آخرین لحظه عمر مبارکشان ، دست از بیّنه و منطق عقلانی و وحیانی بر نداشتند و بر این أمر تأکید داشتند ، که : إنّی علی بیّنَةٍ مِن رَبّی . من رسالتم همراه با دلیل و برهان و منطق است .
این خود درسی است برای همه ماها که در زندگی تکیه گاهمان را دلیل و منطق و برهان قرار بدهیم ، نه لجبازی و تحکّم و تعصّب های آمیخته با جهل و خودخواهی ، آنچنان که ، کفاّر تکیه گاه و مبنای زندگی خود را هوا و هوس ، تبعیّت از نفس قرار می دادند .
چنانچه قرآن می فرماید : « وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءَهُمْ » آن وقت است که « زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ » اعمال آلوده و کریه و بد قیافه آنها ، در نظر و پندارشان حتِّ زیبا جلوه می کند ، چه بسا با معصیت و نافرمانی و ظلم و جنایتی که انجام می دهد ، احساس افتخار هم به او دست می دهد ، مثل جنایاتی که داعشی ها و گروه های تکفیری انجام می دادند .
در قتل و جنایت و سر بریدن ِ بی گناهان ، خوشحالی می کردند و فیلم می گرفتند و مراسم شکرگزاری برپا می نمودند .
انسان برای رسیدن به مقاصد نفسانی ، تلاش می کنند کارهای زشت خود را توجیه کنند .
لذا چنانچه انسانها در برابر استدلال و برهان و منطق و عقل تمکین و تواضع نکنند ، بدون تردید تسلیم و پیرو هواهای نفسانی و تمایلات شهوانی خواهند شد .
خود محوری درست در تقابل با خدا محوری است .
مقتضای عبودیت و بندگی ، عقل مداری و استدلال محوری است ، چون اساس ربوبیّت نشان دادن دلایل روشن است .
« بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ » حرف اوّل و آخر است .
به قول مفسّرین استفهام در آیه « أَفَمَنْ كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ » ، استفهام و سؤال انکاری است ، یعنی هرگز آن کسانی که صاحب سرمایه و سلاح منطق و برهان و استدلال هستند ، همانند افرادی که فاقد منطق و دلیل هستند نمی باشند .
البته بیّنه فقط به معنای دلیل و برهان نیست .
بیّنه آیه و نشانه إلهی است ، جون غالباً قرآن بیّنه را منتسب به خداوند می فرماید ؛ همچون این آیات شریفه :
« قالَ یا قَوم أرَأیتُم إن کُنتُ عَلی بَیِّنَةٍ مِن رَبّی » سخن حضرت صالح علیه السلام با قومش می باشد .
و یا در مورد حکایت حضرت موسی (علیه السلام) می فرماید : « قَد جِئتُکُم بَیِّنَةٍ مِن رَبِّکُم »
و در مورد رسول خدا (ص) می گفتند : « فَقَد جائَکُم بَیِّنَةً مِن رَبِّکُم وَ هُدیً وَ رَحمَةً ، فَمَن أظلَمُ مِمَّن کَذَّب بآیاتِ الله »
یا آن مشرکان می گویند ، اگر کتاب بر ما نازل می شد ، ما بهتر از آنان به راه هدایت می شتافتیم ، پس به آنها بگو ، از طرف پروردگارتان حجت آشکار و هدایت و رحمت بر شما نازل شد ، پس کیست ستمکار تر از آنکه آیات إلهی را تکذیب می نماید .
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
۱۳۹۹